– Фахриддин Әбдінәбиұлы, сіз  «Мен Қазақстанның патриотымын» деп үнемі айтып жүресіз. Дегенмен өзбек ұлтының перзенті ретінде Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы ынтымақтастық байланыстың өркен­дей түскеніне сіз де ынталысыз. Көр­шілес жатқан қос мем­лекеттің және бауырлас екі халықтың арасын одан сайын жақындата түсу туралы қандай ой-пікір айтар едіңіз?
– Иә, ұлтым өзбек болса да, мен Қазақстан аза­матымын. Осы жерде тудым, осы елде еңбек етіп, өмір сүріп жатырмын. Өз еліміздің салт-дәстүрін, саяси эконо­микалық, әлеуметтік жағдайын жақсы білемін. Ал Өзбекстан ол –  басқа мемлекет. Онда тұрмаған соң, халқы қалай өмір сүріп жатқанын мен жақсы білемін деп айтсам, қате болар еді. 
4 желтоқсан күні Өзбекстан пре­зидентінің сайлауы өткенін жақсы білесіз. Біз Парламенттен Ержан Құдайберген әріптесіміз екеуміз сол сайлауға халықаралық байқаушы ретінде барып келдік. 3-4 күн өзбек елімен жақынырақ танысуға мүмкіндік туды. Олардың Қазақстанға ыстық ілтипаты ерекше екендігі қай жерге барсақ та, айқын сезіліп тұрды. Қай жерге барсам да, олар мені өзбек деп емес, «қазақ елінің депутаты» деп қабылдайды. Билік басында жүрген азаматтармен де, қарапайым адамдар­мен де тілдесіп, пікір алмастық. Дауыс беруге келген адамдар бізден «Қай жақтан келдіңіздер?» деп сұрағанда, «Қазақстаннан келдік» деген кезімізде, бізді құшақтап, бауырына басқанына куә болдық.
Бір айта кетейін дегенім, Өзбекс­танда ұлттық құндылықтарды сақтап қалуға аса мән берілгені айқын байқа­лып тұрды. Қай жерге, қай қалаға барсақ та, бірнеше ғасырлардан бері қарай сақталып келе жатқан тарихи ғимараттары, танымал тұлғалардың, батырлардың кесенелері үн қатып тұрғандай әсер аласың. Халықтың тыныш­тықта өмір сүруіне ерекше мән берілетіні сезіледі. Яғни, қауіпсіздік – ең бірінші мәселе. Қазір Өзбекстанда 30 миллионнан аса халық болса, олар­дың бейбіт өмір сүріп жатқаны сол ел­дің ұстанған саясатын көрсетеді. 
Бізді Өзбекстан мәдениет және спорт істері министрінің бірінші орын­басары  Ф.Жалалов күтіп алып, 4 күн бо­йы бізбен бірге жүріп, елдің ішкі жә­не сыртқы саясаты, болашақтағы мақ­саты туралы баяндап берді. Халық да­уыс берген күні сайлау учаскелеріне алып барды. Тарихи орындарын, мұражайларын аралап көрдік.
– Басқаша бір ерекшелікті байқа­дыңыз ба?
– Сайлау учаскесінде бір жайтқа назар аудардық. Дауыс беруге келген анаға баласын уақытша қалдырып кетуі үшін балабақша тәріздес арнайы бөлмені жабдықтап қойыпты. Басында тәрбиешісі бар. Мысалы, ата-ана дауыс беріп шыққанша, бала әлгі бөлмеде емін-еркін қалады және ойнап оты­рады. Сонымен қатар сайлау учас­келерінде медбикелер де бар. Айталық, бір қари­я­лар ойда жоқ жерде жаны қысылып, жүрегі ауырып қалса, оларға «Жедел жәрдем» келгенше, медб­и­келер қызмет көрсететіні жақсы ойлас­тырылған іс екен деп ойладық. Оған да бөлек бөлме қарастырылған. Дәрігер де бар. Мұны шетелден келген бай­қаушылар да байқап, «жақсы бастама екен» деді.
Сайлау өткен соң, Қазақстанның Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев пен Өзбекстанның жаңадан сайланған президенті Шавкат Ми­рзиёев екеуі телефон арқылы сөйлесті, біздің Елбасымыз әріптесін жеңісімен құттықтап, қызметіне табыс тіледі және тараптар екі ел арасындағы қарым-қатынастың қарқынды дами­ты­нына сенім білдірді.
Осы жерде айта кетейін, біз сапар алдында Өзбекстанның Қазақстандағы елішілігінде болып, И.Назаров елшімен сұхбаттастық. Ал енді Тәшкенге барған соң, біз Қазақстанның Өзбекстандағы елшісі Е.Өтембаевпен кездесу бары­сында бізге екі ел арасындағы жақсы қарым-қатынас туралы жан-жақты терең мағлұмат берілді.
– Алдағы уақытта қандай игі істер қолға алынғалы тұр?
– Айталық, алдағы уақытта Қазақ­станның бес қаласында, соның ішінде Астанада Өзбекстанның сауда орта­лықтары салынатын болады. Өз кезе­гінде Өзбекстанның бес қаласын­да да біздің елдің сауда орталықтары бой көтермек. Және бір жақсы бастама екі елдің облыстары бір-бірімен тікелей байланыс орнатып, мәдениет, эконо­мика, сауда-саттық саласында іскерлік қызметін жандандыра түсетін болады. Сондай-ақ екі елдің қалалары арасында автобус мар­шруттары ашылады. Осындай игілікті істердің басталғаны бізді қатты қуант­ты. Жаңа тұрғыда қарқын алғалы тұрған ынтымақтастық байланыс қазақ пен өзбек халқының түп-тамы­рының бір екендігін дәлел­дейтін игі бастама деп білемін. Қос мемлекет арасында қатынас арта түссе, іскер азаматтардың да, қарапайым адам­дардың да барыс-келісі көбейсе, жаңа заманда ықпалдастықтың тиімді болатыны хақ.
Екі елдегі ұлттық диаспораның үлесі ту­ралы деректерге көз салсақ, Қазақ­станда 580-600 мыңдай өзбек ұл­ты­ның өкілдері бейбіт өмір сүріп жатыр. Ал Өзбекстанда 1,5 миллионнан астам қазақ тұрады. Бұл  – екі елдің тарихи терең байланысын, бауырластығын білдіретін фактор­лардың бірі. Біздің тарихымыз да ортақ. Мәселен, Алпамыс батыр екі халыққа да ортақ эпос жыры. Сол секілді қазақтар Жүсіп Жалаңтөс дейді, ал өзбектер оны Юсуф Яалаңтөш деп атайды. Сонау жаугершілік зама­нында, қазақ пен өзбек ажырамай тұр­ған кезеңде қаншама соғыстар болды? Қол бастаған батырлар әскерінің құра­мында қазақ та, өзбек те бір тудың ас­тында бірігіп, жауға қарсы соғысты. Олар ұлан-байтақ жерді бірге қорғады. Берірек келсек, ХХ ғасырдың басында ұлт қайраткерлері Алашорда үкіметін құруға талпыныс жасады. Мысалы, Мұстафа Шоқай, Тұрар Рысқұлов, ал өзбек жағынан Абдурауф Фитрат, Абдулхамид Чулпан сынды қайрат­керлерді бүгінде кім білмейді? Олар алты алаштың баласын Түркістан өлкесіне біріктіруді мақсат еткені анық.
Қос мемлекет арасында бұған де­йінгі қалыптасқан байланыс одан әрі өркен жая түсетініне бек сеніммен қарап отырмыз.
– Біз Тәуелсіздіктің  25 жылдығын  атап өттік. Енді алдағы кезеңге көз салғанда, қандай межені бағындыруға қол созар едік?
– Иә, уақыт керуені алға басқан сайын еліміз дами түседі. Міне, енді қазақ пен өзбек арасында ынтымақ­тастықтың жаңа кезеңі басталғалы тұр. Өзіңізге белгілі, бүгінгі таңда мақта-мата бұйымдары алыс шетелдерден қымбатқа сатып алынады. Орталық Азия елдері болып табылатын Қазақ­стан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түр­кіменстан, Тәжікстан өзара ынты­мағымыз берік болса, бізге ешкім де экономикалық жағынан кедергі жасай алмайтыны сөзсіз. 
Қазақстан мен Өзбекстан эконо­микасын дамыту бағытында ескеретін жайттар өте көп. Мысалы, бізде бар өнімдер оларда аздау болуы мүмкін. Немесе олардың шығарып жатқан тауарларын біз басқа жақтан қымбат бағаға әкеліп жатқан шығармыз. Соның бәрін жан-жақты елеп-екшеп, келісім арқылы сауда-экономикалық байланыс­ты күшейту – алдағы күннің еншісіндегі жұмыстар.
– Сұхбатыңызға рақмет!

Әңгімелескен 
Берік БЕЙСЕНҰЛЫ